هزینه های قابل قبول مالیاتی

بسیاری از افراد فعال در عرصه ی اقتصادی و بسیاری از تاجران و کسبه ای که باید به دولت مالیات پرداخت کنند، راه های مختلفی را برای ممانعت از پرداخت مالیات امتحان میکنند. بیشتر این افراد سعی میکنند تا با کمتر جلوه دادن درآمد و هزینه های بنگاه اقتصادی خود، مالیات کمتری بپردازند. قانونگذار نیز با تعیین هزینه های قابل قبول مالیاتی سعی کرده است تا راه های سودجویی را تا حد ممکن برای این افراد، از بین ببرد. هزینه های قابل قبول مالیاتی در واقع شامل : مخارج سوخت، برق، روشنایی، آب، مخابرات و ارتباطات، هزینه‌های مربوط به حفظ و نگهداری محل موسسه در صورتی که ملکی باشد، مخارج حمل و نقل، هزینه‌های ایاب و ذهاب، پذیرایی و انبارداری، ضایعات متعارف تولید و…  میباشند.

شاید اکنون این سوال برای بسیاری از افراد پیش اید که هزینه های قابل قبول مالیاتی چه ارتباطی با پرداخت مالیات دارد؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که رابطه ی میان هزینه های بنگاه های اقتصادی و میزان درآمد صاحبان این مشاغل معکوس است. یعنی هرچه هزینه ی حمل و نقل، هزینه‌های ایاب و ذهاب، پذیرایی و انبارداری، ضایعات متعارف تولید و…  افزایش یابد، متقابلا درآمد این افراد کاهش مییابد و همین موضوع باعث میشود تا مالیات کمتری با توجه به مخارج جانبی صاحبان کسب و کارها، تعیین شود و سودجویان از این راه برای کم نشان دادن هزینه های خود در دفتر اسناد و مدارک دولتی استفاده میکنند تا در نهایت مالیات کمی بپردازند.

قانونگذار برای جلوگیری از این سودجویی و دفاع از حقوق دیگر شهروندان و فعالان اقتصادی که مالیات می پردازند، هزینه های قابل قبول مالیاتی را تعیین کرده است و موارد آن را نیز به طور کامل مشخص کرده است.

 تعریف هزینه های قابل قبول مالیاتی و نکات مربوط به آن

با استناد به ماده ی 147 قانون مالیات های مستقیم میتوان به عنوان تعریف دقیق هزینه های قابل قبول مالیاتی گفت: (هزینه‌های قابل قبول برای تشخیص درآمد مشمول مالیات به شرطی که ضمن مقررات این قانون مقرر می‌گردد عبارت است از هزینه‌هایی که در حدود متعارف متکی به مدارک بوده و منحصراً مربوط به تحصیل درآمد مؤسسه در دوره مالی مربوط با رعایت حد نصاب‌های مقرر باشد. در مواردی که هزینه‌ای در این قانون پیش‌بینی نشده یا بیش از نصاب‌های مقرر در این قانون بوده ولی پرداخت آن به موجب قانون و یا مصوبه هیأت وزیران صورت گرفته باشد قابل قبول خواهد بود.)

در تبصره های ماده ی 147 قانون مالیات ها مستقیم در رابطه با هزینه های قابل قبول مالیاتی به نکاتی اساسی اشاره شده است:

1.      از لحاظ مقررات این فصل، کلیه اشخاص حقوقی و همچنین صاحبان مشاغل موضوع ماده (۹۵) این قانون که مکلف به نگهداری دفاتر می‌باشند، در حکم مؤسسه محسوب می‌شوند. همچنین هزینه‌های قابل قبول مالیاتی در مورد سایر صاحبان مشاغل نیز قابل پذیرش است.

2.      هزینه‌های مربوط به درآمدهایی که به موجب این قانون از پرداخت مالیات معاف یا مشمول مالیات با نرخ صفر بوده یا با نرخ مقطوع محاسبه می‌شود، به عنوان هزینه‌های قابل قبول مالیاتی شناخته نمی‌شوند.

3.      پذیرش هزینه‌های پرداختی قابل قبول مالیاتی موضوع این قانون که به شیوه تهاتری انجام نشود از مبلغ پنجاه میلیون (۵۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال به بالا منوط به پرداخت یا تسویه وجه آن از طریق سامانه (سیستم) بانکی خواهد بود.

 هزینه های قابل قبول مالیاتی به چه مواردی تقسیم میشوند؟

بر اساس ماده ی 148 قانون مالیات های مستقیم میتوان در رابطه با مصداق های هزینه های قابل قبول مالیاتی که قانون گذار آنان را تعیین کرده است، به موارد زیر اشاره کرد:

۱-    قیمت خرید کالای فروخته شده و یا قیمت خرید مواد مصرفی در کالا و خدمات فروخته شده.

۲- هزینه های استخدامی متناسب با خدمت کارکنان بر اساس مقررات استخدامی موسسه به شرح زیر:

ب- مزایای غیر مستمر اعم از نقدی و غیر نقدی از قبیل خواربار، بهره وری، پاداش، عیدی، اضافه کار، هزینه سفر و فوق العاده مسافرت.

ج- هزینه های بهداشتی و درمانی و وجوه پرداختی بابت بیمه های بهداشتی و عمر و حوادث ناشی از کار کارکنان.

د- حقوق بازنشستگی وظیفه، پایان خدمت طبق مقررات استخدامی موسسه و خسارت اخراج و بازخرید طبق قوانین موضوع مازاد بر مانده  حساب ذخیره مربوط.

ه- وجوه پرداختی به سازمان تامین اجتماعی طبق مقررات مربوط و همچنین تا میزان سه درصد حقوق پرداختی سالانه بابت پس انداز کارکنان.

و- معادل یک ماه آخرین حقوق و دستمزد و همچنین مابه التفاوت تعدیل حقوق سنوات قبل که به منظور تامین حقوق بازنشستگی و وظیفه و مزایای پایان خدمت، خسارت اخراج و بازخرید کارکنان موسسه ذخیره می شود.

ز- پرداختی به بازنشستگان موسسه حداکثر تا سقف یک دوازدهم معافیت موضوع ماده (۸۴) قانون مالیات های مستقیم.

۳- کرایه محل موسسه در صورتی که اجاره باشد مال الاجاره پرداختی طبق سند رسمی و در غیر اینصورت در حدود متعارف.

۴- اجاره بهای ماشین آلات و ادوات مربوط به موسسه در صورتی که اجاره باشد جز هزینه های قابل قبول مالیاتی است.

۵- مخارج سوخت، برق، روشنایی، آب و مخابرات و ارتباطات.

۶- وجوه پرداختی بابت انواع بیمه مربوط به عملیات و دارایی موسسه.

۷- حق الامتیاز پرداختی و همچنین حقوق و عوارض و مالیات هایی که به سبب فعالیت موسسه به شهرداری ها و وزارتخانه ها و موسسات دولتی و وابسته به آن ها پرداخت می شود جز هزینه های قابل قبول مالیاتی است. (به استثنای مالیات بر درآمد و ملحقات آن و سایر مالیات هایی که موسسه به موجب مقررات قانون مالیات ها ملزم به کسر از دیگران و پرداخت آن می باشد و همچنین جرایمی که به دولت و شهرداری ها پرداخت می گردد).

نکته:

موارد زیر نیز جز هزینه های قابل قبول مالیاتی میباشند:

۸- هزینه های تحقیقاتی، آزمایشی و آموزشی، خرید کتاب و نشریات و لوح فشرده، هزینه های بازاریابی، تبلیغات و نمایشگاهی مربوط به فعالیت شرکت.

الف- حقوق یا مزد اصلی و مزایای مستمر اعم از نقدی یا غیر نقدی (مزایای غیر نقدی به قیمت تمام شده برای کارفرما).

۹- هزینه های مربوط به جبران خسارت وارده مربوط به فعالیت و دارایی موسسه مشروط بر اینکه:

الف- وجود خسارت محقق باشد.

ب- موضوع و میزان آن مشخص باشد.

ج- طبق مقررات قانون یا قراردادهای موجود جبران آن به عهده دیگری نبوده یا در هر صورت از طریق دیگر جبران نشده باشد.

۱۰- هزینه های فرهنگی، ورزشی و رفاهی کارگران پرداختی به وزارت کار و امور اجتماعی حداکثر معادل ده هزار ریال به ازای هر کارگر جز هزینه های قابل قبول مالیاتی میباشد.

۱۱- ذخیره مطالباتی که وصول آن مشکوک باشد مشروط بر اینکه:

الف- مربوط به فعالیت موسسه باشد.

ب- احتمال غالب برای لاوصول ماندن آن موجود باشد

ج- در دفاتر موسسه به حساب مخصوص منظور شده باشد تا زمانی که طلب وصول گردد یا لاوصول بودن آن محقق شود جز هزینه های قابل قبول مالیاتی است.

قانون مالیات های مستقیم

در ادامه ی ماده ی 148 قانون مالیات های مستقیم در رابطه با مصادیق تعیین هزینه های قابل قبول مالیاتی امده است که:

۱۲- زیان اشخاص حقیقی یا حقوقی که از طریق رسیدگی به دفاتر آن ها و با توجه به مقررات احراز گردد جز هزینه های قابل قبول مالیاتی است و از درآمد سال یا سال های بعد استهلاک پذیر است.

۱۳- هزینه های جزئی مربوط به محل موسسه که عرفا به عهده مستاجر است در صورتی که اجاره باشد.

۱۴- هزینه های مربوط به حفظ و نگهداری محل موسسه در صورتی که ملکی باشد.

۱۵- مخارج حمل و نقل.

۱۶- هزینه های ایاب و ذهاب و پذیرایی و انبارداری.

۱۷- حق الزحمه های پرداختی متناسب با کار انجام شده از قبیل حق العمل، دلالی، حق الوکاله، حق المشاوره، حق حضور، هزینه حسابرسی و خدمات مالی و اداری و بازرسی، هزینه نرم افزاری، طراحی و استقرار سیستم های مورد نیاز موسسه، سایر هزینه های کارشناسی در ارتباط با فعالیت موسسه و حق الزحمه بازرس قانونی.

۱۸- سود، کارمزد و جریمه هایی که برای انجام عملیات موسسه به بانک ها، صندوق تعاون و صندوق های حمایت از توسعه بخش کشاورزی و همچنین موسسات اعتباری غیربانکی مجاز و شرکتهای واسپاری (لیزینگ) دارای مجوز از بانک مرکزی پرداخت شده یا تخصیص یافته باشد.

۱۹- بهای ملزومات اداری و لوازمی که معمولا ظرف یک سال از بین می روند.

۲۰- مخارج تعمیر و نگهداری ماشین آلات و لوازم کار و تعویض قطعات یدکی که به عنوان تعمیر اساسی تلقی نگردد.

۲۱- هزینه های اکتشاف معادن که منجر به بهره برداری نشده باشد.

۲۲- هزینه های مربوط به حق عضویت و حق اشتراک پرداختی مربوط به فعالیت شرکت.

۲۳- مطالبات لاوصول به شرط اثبات آن از طرف مودی مازاد بر مانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول.

۲۴- زیان حاصل از تسعیر ارز براساس اصول متداول حسابداری مشروط بر اتخاذ یک روش یکنواخت طی سالهای مختلف از طرف مودی.

۲۵- ضایعات متعارف تولید.

۲۶- ذخیره مربوط به هزینه های پرداختنی قابل قبول که به سال مورد رسیدگی ارتباط دارد.

۲۷- هزینه های قابل قبول مربوط به سالهای قبل که پرداخت یا تخصیص آن در سال مالیاتی مورد رسیدگی تحقق می یابد.

۲۸- هزینه خرید کتاب و سایر کالاهای فرهنگی – هنری برای کارکنان و افراد تحت تکفل آن ها تا میزان حداکثر پنج درصد معافیت مالیاتی موضوع ماده (۸۴) قانون مالیات های مستقیم به ازای هر نفر.

۲۹- ذخیره مربوط به خدمات پس از فروش (گارانتی) اشخاص حقوقی.